Festiwal Nauki w Krakowie to cykliczna impreza, której pomysł zrodził się na Uniwersytecie Jagiellońskim podczas przygotowań do obchodów 600-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej. Od roku 2013 koordynatorem na Wydziale Chemii UJ odpowiedzialnym za przygotowanie pokazów naukowych na Festiwalu Nauki, został dr Paweł Broś pracownik Zakładu Dydaktyki Chemii. Prezentacja Wydziału Chemii UJ podczas corocznego Festiwalu odbywa się w ciągu dwóch dni, najczęściej jest to czwartek i piątek. W pierwszy dzień swoją prezentacje mają studenci Naukowego Koła Chemików, natomiast drugi dzień pokazów zarezerwowany jest na pokazy przygotowane przez pracowników naukowych i doktorantów Wydziału Chemii UJ. Poniżej prezentujemy program pokazów zrealizowanych podczas trzech ostatnich Festiwalów.

 

Festiwal Nauki 21 – 22 maja 2015 r. „Oświeć się".

Czwartek 21  maja 2015 r.

Prezentacja ciągła doświadczeń chemicznych wykonywanych przez studentów Naukowego Koła Chemików oraz pracowników Zakładu Dydaktyki Chemii.

W trakcie serii pokazów zostaną zaprezentowane szeroko pojęte zjawiska chemiczne z wykorzystaniem emisji i absorpcji promieniowania elektromagnetycznego. Członkowie Naukowego Koła Chemików UJ zaprezentują widzom takie zjawiska jak: chemiluminescencja, fosforescencja czy fluorescencja. W trakcie pokazów zostaną omówione i wytłumaczone zjawiska absorpcji i rozpraszania światła występujące w życiu codziennym, dzięki czemu widzowie w każdym wieku znajdą dla siebie coś interesującego.

Piątek 22 maja 2015 r.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Zakładu Chemii Analitycznej.

Światło jest nieodzownym elementem wielu chemicznych eksperymentów. Zapraszamy na prezentację Zakładu Chemii Analitycznej Wydziału Chemii UJ, gdzie przedstawione zostaną metody spektrometryczne stosowane do wyznaczania jej twardości wody. Pomożemy ustalić, jak ustawić parametry Twojej zmywarki dostosowując ją do wody wodociągowej – wystarczy, że przyniesiesz próbkę wody ze swojego kranu! Wyjaśnimy też, skąd na umywalce biorą się brunatne zacieki, a w pojemnikach z wodą oligoceńską pojawia się osad.

Odpowiemy też na pytania o kolory sztucznych ogni rozświetlających niebo i jak je wykorzystać w identyfikacji pierwiastków. Razem odkryjemy, dlaczego niektóre napoje świecą na dyskotece i sprawdzimy, czy to świecenie można wyłączyć.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Zakładu Chemii Nieorganicznej.

Podczas pokazu zostaną zaprezentowane proste doświadczenia mające na celu zapoznanie widzów z pojęciem fotokatalizy, będącej naszym głównym przedmiotem zainteresowań naukowych. Zaplanowane doświadczenia pozwolą na pokazanie konkretnych zastosowań fotokatalizy (oczyszczanie wody, powierzchni, filtry UV), fotochemii i elektroluminescencji (chemiczna dioda LED – temat aktualny w aspekcie ostatniej nagrody Nobla w dziedzinie fizyki). Niewątpliwą ciekawostką będzie zaprezentowanie doświadczenia przedstawiającego sztuczną fotosyntezę. Zwiedzający będą mieli okazję do poszerzenia swojej wiedzy chemicznej poprzez dyskusje, konkursy z drobnymi nagrodami jak i samodzielne wykonanie prostych czynności będących częścią wybranych doświadczeń.

 

Festiwal Nauki 22 – 23 maja 2014 r. „Z nauką przez wieki".

Czwartek 22  maja 2014 r.

Prezentacja ciągła doświadczeń chemicznych wykonywanych przez studentów Naukowego Koła Chemicznego oraz pracowników Zakładu Dydaktyki Chemii pod wspólnym tytułem „Od alchemii do chemii czyli z nauką przez wieki".

  1. Czy alchemia to sztuka diabelska? Czyli kilka słów jak otrzymać drogocenne substancje: złoto i srebro.
  2. Jak wykorzystać kuchenkę mikrofalową do otrzymywania stopów metali oraz szkła.
  3. Flambé z chusteczki do nosa oraz jak (nie) pali się banknot
  4. Chemiczne kolory tęczy – barwniki i roztwory barwne, które zmieniły historię świata.
  5. Profesor Karol Olszewski  i  Profesor Zygmunt Wróblewski, krótka historia skroplenia powietrza.
  6. Magiczna woda utleniona – kilka słów o wybielaniu.
  7. W świecie niskich temperatur

Piątek 23 maja 2014 r.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Zakładu Chemii Sądowej.

  1. Badania kryminalistyczne w chemii sądowej
  • Wykrywanie fałszerstw dokumentów.
  • Banknoty i ich cechy szczególne.
  • Pułapki kryminalistyczne.
  1. Analiza toksykologiczna
  • Reakcje barwne do identyfikacji leków i narkotyków.
  • Testy chemiczne do identyfikacji nieznanych substancji.
  • Co kryje włos?
  • Czym są „dopalacze"?
  1. Co to jest „ślad"?
  • Pobieranie i ujawnianie śladów odcisków palców.
  • Ujawnianie i utrwalanie śladów odcisków butów.
  • Wykrywanie śladów po wystrzałowych.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Pracowni Badań nad Trwałością i Degradacją Papieru pod wspólnym tytułem „Zobaczyć widmo".

  1. Jak powstają barwy (chromofory, miareczkowanie z detekcją spektrofotometryczną).
  2. Jak trwały jest kolor (mikrofedometria).
  3. Jak wyrazić barwę liczbą (przestrzenie barw).
  4. Źródła światła a barwa (spektrometr diy).
  5. Fluorescencja/fosforescencja (rozjaśniacze optyczne, barwniki fotoluminescencyjne).
  6. Jak widzi kolory człowiek a jak aparat cyfrowy (obserwacje w uv-a, vis, nir, metameryzm).
  7. Jak z 3 kolorów zrobić 16 mln odcieni? (druk rastrowy i wyświetlacze lcd).

 

Festiwal Nauki 16 – 17 maja 2013 r. „Oblicza wody".

Czwartek 16 maja 2013 r.

Prezentacja ciągła doświadczeń chemicznych wykonywanych przez studentów Naukowego Koła Chemicznego pod wspólnym tytułem „Woda nie jedno ma imię – czyli niezwykły świat wody i roztworów wodnych".

  1. Reakcje barwne biegnące w roztworach wodnych – czyli woda jako rozpuszczalnik.
  • Deszcz złotych kryształów.
  • Otrzymywanie domowego „piwa, wina, mleka".
  • Pięć barw jednego roztworu.
  • Efekty barwne w roztworach zawierających dwuwartościowe jony.
  • Flubber – efektowne sprężynujące galaretki.
  1. Jakie substancje możemy wykryć w wodzie? – okiem chemika detektywa.
  • Wykrywanie niektórych jonów w wodzie mineralnej i wodociągowej.
  • Dlaczego używamy filtrów węglowych.
  • Elektroliza w wodnych roztworach soli.
  • Równowaga w wodzie mineralnej.
  • Jak zbadać twardość wody.
  1. Magiczna woda utleniona i nie tylko.
  • Rozkład nadtlenku wodoru w obecności katalizatora.
  • Lokomotywa chemiczna.
  • Oscylacje z użyciem magicznej wody.
  • Woda jako zapalnik.
  • Zaczarowana butelka.
  1. W świecie niskich temperatur
  • Czy istnieje lód bez wody? – suchy lód i wskaźniki.
  • Trochę piany na zimno. Sztuczna mgła.
  • Woda z powietrza.
  • Woda z gazu ziemnego.
  • Woda w produktach życia codziennego pod działaniem niskich temperatur.

Piątek 17 maja 2013 r.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Zakładu Chemii Sądowej.

  1. Badania kryminalistyczne w chemii sądowej
  • Wykrywanie fałszerstw dokumentów.
  • Banknoty i ich cechy szczególne.
  • Pułapki kryminalistyczne.
  1. Analiza toksykologiczna
  • Reakcje barwne do identyfikacji leków i narkotyków.
  • Testy chemiczne do identyfikacji nieznanych substancji.
  • Co kryje włos?
  • Czym są „dopalacze"?
  1. Co to jest „ślad"?
  • Pobieranie i ujawnianie śladów odcisków palców.
  • Ujawnianie i utrwalanie śladów odcisków butów.
  • Wykrywanie śladów po wystrzałowych.

Pokaz eksperymentów przygotowanych przez pracowników i doktorantów Zakładu Chemii Organicznej.

  1. Pamięć chemiczna - samoorganizacja w roztworach wodnych, niewodnych i ciałach stałych.
  • Pisanie światłem "na wodzie", cudowna krew św. Januarego, chemiczne "kameleony".
  • Substancje zmiennokształtne.
  1. Chemia ukryta w kolorach - barwniki natury - co może powiedzieć barwa?
  • Efekty solwatochromowe.
  • Chemiczne kwiaty.
  • Koktajl tysiąca barw.
  1. Zobaczyć świat w innym świetle
  • Fluorescencja i fosforescencja produktów naturalnych oraz przedmiotów codziennego użytku.
  • Prawda i mity o wybielaczach.
  • Chemiczne latarki.
  • Laboratorium kryminalistyczne.
  1. Diamentowa wyrocznia - spektroskopia w podczerwieni dla każdego.